Ülkemizde göremediğimiz fakat Rusya, Amerika, Çin, Japonya gibi birçok büyük devlet tarafından kullanılan monoray sistemini hiç duymuş muydunuz? Tanımlamak gerekirse, tek bir ray üzerinde hareket eden tren sistemi olarak söylemek mümkündür. Hattın havadan çekilmesi de sistemin en büyük özelliğidir. Bu sebeple havaray olarak da geçmektedir.
İlk ne zaman ortaya çıkmıştır?
Bilindik demir yollarına alternatif olarak düşünülen bu sistemin ilk prototipi İvan Elmanov tarafından Rusya’da yapılmıştır. 1821 yılında ise ilk patent, İngiltere’de, Henry Palmer tarafından alınmıştır. Patentin alınması ile birlikte ilk hat Londra’da, Deptford Tersanesi’nde uygulamaya konmuştur. Kurulan bu hat, dünyanın yolcu taşıyan ilk monoray hattı olmuştur. Konuyla ilgili olarak, “monoray” terimi, genelde yükseltilmiş demir yollarının herhangi bir biçimini veya insanların taşınmasını tanımlamak için kullanılmıştır. Daha kesin bir ifade ile “mono” tek, “ray” ise hat anlamına gelmektedir.
Bizlere sağladığı avantajlar nelerdir?
Yolcuların bakış açısına göre, havaraylar; trenler, otobüsler ve otomobiller karşısında bazı avantajlara sahiptir. Bunun birkaç sebebi mevcuttur. İlk olarak havaraylar, kırmızı ışıklardan, kavşak dönüşlerinden ve trafik sıkışıklığından kaçınmaktadır. Trenler, otobüsler, otomobiller ve yayaların içinden her biri, bir diğeri ile çarpışabilir iken, bu sistemde yalnızca aynı hattaki başka bir havaray ile çarpışmak muhtemeldir ki bu da çok zor bir olasılıktır. Bunun yanı sıra yolcular, havada seyahat ettiği için ayrı bir seyir zevkine sahip olmaktadır. Ayrıca havaray, havadar ortamı sayesinde pahalı ve gürültülü klima sistemine ihtiyaç duymamaktadır. (Bu da havalandırma sistemlerinin ağırlığını ve hacmini ortadan kaldırmaktadır.). Diğer toplu taşıma araçlarına kıyasla daha sessiz olma özelliğine sahiptir. Özel yol yapısı sayesinde masraflı ve göze hoş gelmeyen elektrik direklerine gerek duymayarak elektriğini direk hattan alabilmektedir. Son olarak, en önemli özelliği de diyebileceğimiz şey, havadan gittiği için yer işgali yapmamasıdır.
Ülkemizde monoray var mı?
2017’nin başlarında, İzmir’de, bir proje olarak ortaya atılan monoray sistemi eğer yapılsa idi, Türkiye’nin ilk monorayı olacaktı. Fakat hesaplanan mali yükün fazla olması, projenin rafa kalkmasına sebep oldu. Başka bir monoray projesi Ankara’da gündeme gelse de henüz herhangi bir monoray maalesef ülkemizde mevcut değil.
